Tahtacılar, geçmişte Batı Anadolu’nun ve Akdeniz bölgesinin kıyılara bakan dağlık, ormanlık bölgelerinde tahtacılık mesleğini yaparak geçimini sağlamış, mekânsal olarak hareketli, iç evliliklerle kapalı yapısını sürdüren, özgün dinsel örgütlenmeye ve ritüellere sahip Alevi-Kızılbaş, Türkmen topluluklardı. 19. yüzyıl ortalarından itibaren, yaklaşık yüz yıllık bir zaman diliminde yaşadıkları bölgelerde büyük oranda yerleşik hayata geçtiler. Narlıdere, Kızıldağ’da konargöçer olarak yaşamış Tahtacıların bir kısmının yerleşik hayata geçtiği bölgelerden biridir. Tahtacıların bağlı olduğu iki ocaktan biri olan Yanyatır Ocağı’nın da merkezidir.

Meral Salman Yıkmış ve Funda Adıtatar sosyoloji ve tarih disiplinlerini bir araya getirerek yaptıkları bu çalışmada, Narlıdere’nin mekânsal dönüşümünü, Tahtacıların yerleşik hayata geçmeye başladıkları 19. yüzyıldan günümüze yaşadıkları toplumsal değişmeyi, ekonomik ve dinsel örgütlenmelerindeki çözülmeyi ve topluluğun kendini yeniden üretme sürecini anlatıyor.

  

 

 

 

 

Künye

Kitabın Adı:	Narlıdere Tahtacıları – XIX. Yüzyıldan Günümüze Toplumsal Dönüşüm
Yazan:	Meral Salman Yıkmış – Funda Adıtatar
Dizi Adı:	Tarih: 474
Yayın Yılı:	2023
Sayfa:	307
Ebat:	13,5 x 21 cm.
Kağıt:	Enzo
Kapak:	Nedim Bali
Cilt/Kapak:	250 gr. Mat, Amerikan Bristol, 4 renk
ISBN/Barkod:	9786258472738

İÇİNDEKİLER 

KISALTMALAR ........................................................................................  11

ÖNSÖZ ........................................................................................................  13

GİRİŞ ...........................................................................................................  15

..... Tahtacı Topluluklar Hakkında Araştırmalar,
Eserler ve Belgeler ............................................................................  17

..... Araştırmanın Yöntemi .......................................................................  24

..... Toplumsal Mekân Olarak Narlıdere ..............................................  27

 

BİRİNCİ BÖLÜM

TARİHSEL SÜREÇTE NARLIDERE VE

                                          DEMOGRAFİK YAPISI .................................  33

A. Ayasefid Köyü .....................................................................................  39

B.  Aydınoğlu Beyliği Dönemi (1317-1426) ..........................................  42

C.  Osmanlı Dönemi (1426-1922)  ..........................................................  44

..... 1.  Ayasefid Köyü ..................................................................................  44

..... a.  Yeni Kale ve Ayasefid Nahiyesi ...............................................  46

..... aa. Rumların Gelişi ...................................................................  52

..... ab. Kızıldağ Tahtacıları ve Yerleşik Hayata Geçiş ................  55

D.  Cumhuriyet Dönemi, Mübadele ve Narlıdere'nin Yeni Sakinleri  66

 

İKİNCİ BÖLÜM

CUMHURİYET'İN KURULUŞUNDAN GÜNÜMÜZE

                       NARLIDERE'NİN MEKÂNSAL DÖNÜŞÜMÜ .............  67

A.  Cumhuriyet'in Kuruluşundan 1990'lı Yıllara Narlıdere ........  74

..... 1.  Narlıdere'ye Göç  ............................................................................  85

B. 1990'lardan Günümüze Narlıdere ....................................................  88

C.  Yukarıköy'den Narlı Mahallesi'ne ..................................................  92

 

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

NARLIDERE TAHTACILARINDA

                                             ÜRETİM VE GEÇİM .................................  109

A.  Tahtacılık Mesleği ...........................................................................  110

B.  Tarım ve Çiçekçilik ..........................................................................  125

..... 1.  Alivre/ Tohur Verme, Yarıcılık ve Tarım İşçiliği .......................  133

..... 2.  Tarım Ürünlerinin Değerlendirilmesi ve Ticaret .......................  137

C.  Zanaat, Hizmet Sektörü ve Diğer Meslekler  ..............................  142

D. Bahçe, Arazi ve Konut gibi Mülklerin Satışı ................................  144

..... 1.  Gösterişçi Tüketim ve Yoksullaşma .............................................  148

 

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

ALEVİ-KIZILBAŞ TAHTACI İNANCI VE

                                                   RİTÜELLERİ ........................................  151

A. Yanyatır Ocağı ..................................................................................  152

..... 1.  Hacıemirli Ocağı ile İlişkiler .......................................................  157

..... 2.  Yanyatır Ocağı Sistemi: Mürşit-Dede-Baba-Mürebbi-Talip ....  159

a.  Mürşit .......................................................................................  160

b.  Dede ..........................................................................................  164

c.  Narlıdereli Talipler .................................................................  176

d.  Çanakkale'den Mersin'e Talipler  ........................................  179

B.  Tahtacı İnancına İlişkin Ritüeller .................................................  183

..... 1.  Cem Törenleri ...............................................................................  184

a.  İkrar Verme/Boğaz İpleme ....................................................  185

b.  Musahiplik, Aşinalık, Peşinelik ve Çiğildaşlık  ...................  188

c.  Düşkünlük ve Sorgu Cemleri .................................................  195

..... 2.  Semah .............................................................................................  197

..... 3.  Muharrem Ayı ve Muharrem Orucu ............................................  198

..... 4.  Yatırlar ve Ziyaretler ....................................................................  200

..... 5.  Adaklar ve Kurbanlar ...................................................................  205

..... 6.  Nevruz ve Hıdırellez .....................................................................  206

..... 7.  Geçiş Ritüelleri ..............................................................................  207

a.  Ölüm  ........................................................................................  208

b.  Doğum ve Büyüme ..................................................................  213

c.  Evlenme ....................................................................................  214

C.  (Tahtacı Olmayan) Aleviliğe İlişkin Ritüeller .............................  216

D.  Sünniliğe İlişkin Ritüeller  ..............................................................  218

 

BEŞİNCİ BÖLÜM

TOPLUMSAL İLİŞKİLERİN

                                                    DÖNÜŞÜMÜ ........................................  225

A.  Narlıdere Tahtacılarında Akrabalık ve Evlilik  ......................  226

..... 1.  Aile İçi İlişkiler/Toplumsal Cinsiyet İlişkileri ............................  233

..... 2.  Boşanma, Dulluk ve İkinci Evlilikler ...........................................  237

B.  Köy Yaşamından Kent Yaşamına Topluluk İçi İlişkiler ...........  238

..... 1.  Kamusal Alan Olarak Meydan ve Meydandaki Kahvehaneler .  244

C.  Narlıdere'nin Diğer Yerlileriyle Kurulan İlişkiler:
Bayatlar, Rumlar, Mübadiller ve Yörükler ................................  248

D.  Diğer Komşular: 1960'lardan Günümüze
Narlıdere'ye Göç Edenler ...............................................................  252

SONUÇ .....................................................................................................  257

EKLER ......................................................................................................  261

KAYNAKÇA ............................................................................................  279

DİZİN ........................................................................................................  297