Şehir üzerine vakıf çalışmaları hiç kuşkusuz diğer çalışmalara oranla daha zordur. Fakat bu tür çalışmaların en önemli özellikleri bir şehrin vakıf kurumlarını tespit etmekle sınırlı kalmamasıdır. Aynı zamanda şehrin sosyal, siyasal, ekonomik ve dini yönleri de vakfiyeler üzerinden öğrenilmektedir. Bu eserde vakıf kurumları üzerinden Erzurum’un kültürel yönleri ortaya çıkarılmaktadır. Eserde kullanılan arşiv kaynakları incelendiğinde XIX. yüzyılda Erzurum’da Türk, Ermeni, Rum vb. birçok milletin bir arada yaşadığı görülmektedir. Bu bakımdan eser günümüze ortak yaşam alanlarının varlığını göstermesi, mikro milliyetçilik kavramlarından uzak durulmasının anlaşılması açısından önem arz etmektedir. Eser XIX. yüzyıl Erzurum’unun tarihini, demografik yapısını, ekonomik durumunun birincil kaynaklara dayanarak tespiti noktasında orijinal nitelik taşımaktadır.
Künye
Kitabın Adı: |
Erzurum Vakıfları – XIX. Yüzyılda Siyasal, Sosyal ve Ekonomik Hayat |
Yazan: |
|
Dizi Adı: |
Tarih: 482 |
Yayın Yılı: |
2023 |
Sayfa: |
318 |
Ebat: |
13,5 x 21 cm. |
Kağıt: |
Enzo |
Kapak: |
Cevdet Mehmet Kösemen |
Cilt/Kapak: |
250 gr. Mat, Amerikan Bristol, 4 renk |
ISBN/Barkod: |
9786258472660 |
İÇİNDEKİLER
GRAFİKLER LİSTESİ .............................................................................. 11
TABLOLAR LİSTESİ ............................................................................... 12
KISALTMALAR ........................................................................................ 15
ÖNSÖZ ........................................................................................................ 17
GİRİŞ ........................................................................................................... 19
BİRİNCİ BÖLÜM
VAKIFLARIN ERZURUM ŞEHRİNİN OLUŞUMUNDAKİ
KURUCU ROLÜ
A. Üç Unsurlu Şehir Erzurum .............................................................. 27
.... 1. Erzurumun Coğrafyası ve Tarihsel Kökeni ................................... 34
B. Osmanlı Dönemi Erzurum ............................................................... 38
.... 1. Osmanlı Dönemi Erzurum'da İhya ve İnşa Faaliyetleri ............... 44
.... 2. XIX. Yüzyılda Osmanlı Devleti'nin Genel Durumu ....................... 54
.... 3. XIX. Yüzyılda Erzurum'un Genel Durumu ..................................... 55
.... 3.1. Siyasi Durum ............................................................................ 56
.... 3.2. İktisadi Durum ......................................................................... 60
.... a. Tarım ..................................................................................... 60
.... a.1. Yetiştirilen Tarımsal Ürünler ....................................... 63
.... b. Hayvancılık .......................................................................... 65
.... c. Sanayi .................................................................................... 69
.... c.1. Tekstil Sanayi Esnafı .................................................... 70
.... c.2. Debbağlık Sanayi Esnafı .............................................. 71
.... c.3. Maden Sanayi Esnafı .................................................... 72
d. Ticaret ....................................................................................... 73
e. Sosyal Durum .......................................................................... 78
.... e.1. Nüfus .............................................................................. 79
.... e.2. Mahalleler ...................................................................... 89
İKİNCİ BÖLÜM
TEORİK BİR MODEL OLARAK ERZURUM VAKIFLARININ
SOSYO-EKONOMİK KALKINMADAKİ ROLÜ
A. Teorik Bir Model Olarak Vakıf.................................................. 93
.... 1. Vakfın Kökeni ve Geçirdiği Evreler ............................................... 96
B. Erzurum Vakıflarının Gelir Kaynakları ..................................... 102
.... 1. Erzurum Vakıflarında Gelirlerin Tahsis Edildiği Yatırımlar .... 103
.... 1.1. Dini-Kültürel Amaçlı Vakıflar ............................................. 105
.... 1.2. Eğitim Amaçlı Vakıflar ......................................................... 107
.... 1.3. Sosyal Amaçlı Vakıflar .......................................................... 109
.... 1.4. İktisadi Amaçlı Vakıflar ........................................................ 110
.... 1.5. Şehircilik ve Belediyecilik Faaliyetleri ................................ 110
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
VAKFİYELER IŞIĞINDA
ERZURUM'DA VAKIFLAR
A. Sosyal Statüleri Açısından Erzurum'da Vakıflar ...................... 113
.... 1. Askeri (Yönetici) Sınıf-Seyfiye ...................................................... 116
.... 2. İlmiye Sınıfı .................................................................................... 130
.... 3. Esnaf ............................................................................................... 143
.... 4. Reaya .............................................................................................. 151
B. Cinsiyetleri Açısından Vakıf Kurucuları .................................... 171
.... 1. Kadınlar .......................................................................................... 171
.... 2. Erkekler .......................................................................................... 188
C. Mevkufata Göre Vakıflar ............................................................... 194
.... 1. Gayrimenkul Vakıflar .................................................................... 195
.... 1.1. Konutlar ve Arsalar .............................................................. 197
.... a. Konutların Tasarruf Tiplerinin Oransal Dağılımı ............ 199
.... 1.2. Zirai Alanlar .......................................................................... 205
.... 1.3. Ticari Yapılar ve İşletmeler ................................................. 208
.... a. Dükkânlar ............................................................................ 208
.... b. Değirmenler ......................................................................... 212
D. Hizmet Amaçlarına Göre Vakıflar ............................................... 214
.... 1. Dini Hizmet Vakıfları .................................................................... 217
.... 2. Sosyal Hizmetler ............................................................................ 219
.... 3. Eğitim Hizmetleri ........................................................................... 220
.... 4. Mahalli Özellikler .......................................................................... 226
4.1. Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi'ne Göre
Erzurum Şehrindeki Yer İsimleri ........................................ 230
.... a. Çarşılar ve Meydanlar ...................................................... 230
.... b. Caddeler ve Sokaklar ....................................................... 233
.... c. Camiler ve Hanlar ............................................................ 235
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
ERZURUM'UN SOSYO EKONOMİK YAPISININ VAKFİYELER
VE MUHASEBE AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ
(XIX. YÜZYIL)
A. BOA Muhasebe Defterlerinde Tespit Edilen Vakfiyeler .. 241
B. Muhasebe Defterlerinde Vakıfların Gelir ve Giderleri ............ 244
SONUÇ ..................................................................................................... 277
EKLER ...................................................................................................... 285
KAYNAKÇA ........................................................................................... 295
DİZİN ........................................................................................................ 307
