Süt ve süt ürünleri, XIX. yüzyılda ABD ve Avrupa’da tıp, bakteriyoloji, kimya, mikrobiyoloji gibi modern disiplinlerin araştırma konusu oldu. Bu araştırmalar neticesinde sütün, bilhassa bebek, çocuk ve yaşlılar için, bir gıda maddesi olarak besleyici özellikleri keşfedildi. Endüstri Devrimi’nin etkisiyle köyden kente göçün ivme kazanması, süte olan talebi arttırdı. Ancak ortada toplumsal, ekonomik, siyasî, sağlıklı nesillerin inşası bakımından da ideolojik boyutları olan karmaşık ve çok katmanlı bir mesele vardı: Sağlıklı ve sterilize süt üretimi ve üretimin kitlelere ulaştırılması. Tam da bu noktada, yaşanan krizin doğrudan muhatabı olan Osmanlı Devleti, meseleyi modern devlet mefhumu ve pratiği doğrultusunda, batıdaki gelişmeler ile eşzamanlı olarak ele aldı. Devr-i Hamid döneminden itibaren süt, Osmanlılar için bir “sıhhat ve servet-i umûmiye” ve “millî iktisat” meselesi haline geldi. Bir taraftan kamu sağlığını koruma kaygısıyla sütü steril bir hale getirmek ve süte olan erişimi kolaylaştırmak adına yapılanlar diğer taraftan sektörde endüstrileşme girişimleri bir bütün olarak değerlendirildiğinde imparatorluğun süt ile imtihanı, değişen dünya şartlarına ve moderniteye uyum sağlama girişimlerinin çok önemli bir safhasıydı. Bu kitap, ağırlıklı olarak arşiv belgeleri ve İngilizce literatür üzerinden, Osmanlı Devleti’nin küresel bir kriz haline gelen süt meselesine olan yaklaşımını, meselenin çözümü için gerçekleştirmeye çalıştığı girişim, düzenleme ve hamleleri konu almaktadır.

Künye

İÇİNDEKİLER

KISALTMALAR DİZİNİ

TABLOLAR DİZİNİ

RESİMLER DİZİNİ

ÖNSÖZ

GİRİŞ

1. BÖLÜM

ANTİK ÇAĞDA SÜT

2. BÖLÜM

ORTA ASYA TÜRK DÜNYASI’NDA SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ

3. BÖLÜM

XIX. YÜZYILIN SONLARINA KADAR OSMANLI DEVLETİ'NDE SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ: MUTFAĞA, ÜRETİME VE SEKTÖRE GENEL BİR BAKIŞ

4. BÖLÜM

XIX. YÜZYILDAN İTİBAREN SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ SEKTÖRÜNDE AVRUPA VE AMERİKA MERKEZLİ YAŞANAN GELİŞİM SÜRECİ, TEKNOLOJİK YENİLİKLER VE ENDÜSTRİLEŞME ÇABALARI

• XIX. Yüzyılda Küresel Bir Kriz: Süt Meselesi
• Sağlıklı Sütün Kitleselleşmesinin Mimarı: Pastörizasyon
• Süt Hijyeninde Devrim Niteliğinde Bir Adım: Sertifikasyon Hareketi
• Sektörde Gerçekleşen Teknolojik Yenilikler ve Endüstrileşme Süreci

5. BÖLÜM

XIX. YÜZYILIN SON ÇEYREĞİNDEN  XX. YÜZYILA OSMANLI DEVLETİ'NDE SÜT MESELESİ: MESELENİN ORTAYA KONULUŞU, TESPİTLER, ÖNERİLER, ÇÖZÜM ARAYIŞLARI VE GİRİŞİMLER

• Genel Durum
• Süt Meselesinin Osmanlı Matbuatına Yansımaları: Matbuat Aracılığıyla Sektörü Geliştirme Çabaları
  • Meselenin Genel Hatları ile Ele Alınışı
  • Süt ve Süt Ürünleri Sektöründe Makineleşme Sürecinin Matbuat Aracılığıyla Aktarımı ve Teşviki
  • Süt ve Süt Ürünleri Sektöründe Kullanılan Alet ve Makine Reklamları
• Süt Meselesinin Çözümü Doğrultusunda Yapılan Yasal Düzenlemeler
• Sektörü ve Üretimi Denetleme Çabaları Bağlamında Tutulan İstatistikler ve Raporlar
• Sektörde Endüstrileşme Çabaları: Osmanlı Devleti'nde II. Meşrutiyet'in İlanından Sonra Kurulan Süt ve Süt Ürünleri Anonim Şirketleri
  • II. Abdülhamid Devri'nden II. Meşrutiyet'e Osmanlı Devleti'nde Şirketler ve Şirketleşme Süreci
  • II. Meşrutiyet'ten Sonra Osmanlı Devleti'nde Kurulan Süt ve Süt Ürünleri Şirketleri
    • Dersaadet Birinci Osmanlı Numune-i Terakki Ziraat Anonim Şirketi
    • Dersaadet Peynirci Teavün Anonim Şirketi
    • Milli Süt Mamulatı Osmanlı Anonim Şirketi
    • Milli Yağ, Peynir, Süt, Yoğurt Mevâdd-ı Lebeniyye Anonim Osmanlı Şirketi
    • Şark Süthâneleri Osmanlı Anonim Şirketi

SONUÇ

EKLER

KAYNAKÇA

DİZİN