II. Abdülhamid pamuklu dokuma alanında büyüyen cari açığa karşı, imtiyazlar ve vergi muafiyetleriyle yeni girişimcileri teşvik etmek istiyordu. Bu ortamda üç Osmanlı bürokratı, İstanbul’da kurulacak bir dokuma fabrikası için imtiyaz aldılar. İmtiyazı devralan İngiliz yatırımcılarsa, Yedikule İstanbul’da fabrikayı inşa etti. Bu fabrika için başlangıçta geniş bir üretim çeşitliliği hedeflendi. Fakat sonrasında üretim sadece pamuk ipliğine yöneltildi. Fabrika yönetimi her üretim girdisi için, devletten vergi muafiyeti talep etmişti. Fakat devlet sadece ülkede yetişmeyen uzun lifli pamuk için, gümrük muafiyeti tanıdı. Bu muafiyet de üretim şartına bağlanmıştı. 1914’de fabrika için yeni bir şirket kuruldu. Yeni şirketin kurulmasından hemen sonra, 1. Dünya Savaşı başladı. Osmanlı Devleti savaş sırasında fabrikaya el koydu. Harbiye ordunun ihtiyaçları için fabrikayı yönetti. Yedikule İplik Fabrikası düşük kalite pamuk ipliğinde, piyasada kendine bir yer edinmişti. Cumhuriyetin ilanından sonra da, fabrika faaliyetini en az 1940’a kadar sürdürdü.

Künye

İçindekiler

KISALTMALAR LİSTESİ

GİRİŞ

1. II. ABDÜLHAMİD DÖNEMİNDE OSMANLI SANAYİ TESİSLERİ İÇİN İMTİYAZ VERİLMESİ

Dokuma Fabrikası İçin Ortakların İmtiyaz Talebi

Ortakların Devletle Olan İmtiyaz Müzakereleri

Yedikule İplik Fabrikası'nın İmtiyaz Mukavelenamesi

2. YEDİKULE PAMUK İPLİĞİ FABRİKASI'NIN KURULUŞU

Fabrika İçin Şirket Kurulması ve Hisse Senedi Çıkartılması

Fabrika Yerinin Tespiti

Fabrika Arsasının Şirket Namına Kayıt Altına Alınması

FABRİKANIN AÇILIŞI VE ÜRETİME BAŞLAMASI

Fabrikanın Üretimi

İngiliz Sermayesinin İplik Fabrikası'na İlgisi Üzerine Bazı Düşünceler

Kadın İşçilerden Talep Edilen Vergi ve İstihdam Konusu

Artan İşçi Sayısı Sebebiyle Bölgede Oluşan Güvenlik Zafiyeti

II. Meşrutiyet Sonrası Fabrika İşçilerinin Grevi

4. FABRİKANIN MUAFİYET TALEPLERİ

Üretim Genişlemesi Potansiyeli Gerekçesiyle Fabrikanın Talep Ettiği Vergi Muafiyetleri

Taşımacılık Vergisi

Emlak Vergisi

Dâhili Gümrük Muafiyeti Talebi

İnce ve Uzun Telli İthal Pamuklara Tanınan Gümrük Muafiyeti

Ticaret ve Nafıa Nezaretinin Muafiyet Tanınan Pamuk İthali İle İlgili Görüşleri

Hindistan Kaynaklı Pamuklara Gümrük Muafiyeti

Mükerrer Rıhtım Vergisine Karşı Talep

Gümrük Muafiyetinin Denetlenmesi

5. II. MEŞRUTİYET’TEN CUMHURİYET’E

YEDİKULE PAMUK İPLİĞİ FABRİKASI

Fabrika İmtiyazının Uzatılma Talebi

Fabrikanın İmtiyazı Bittiği Gerekçesiyle Vergi İadesi Noktasındaki İtirazlar

Şirketin İmtiyazının Ne Zaman Sona Erdiği Meselesi

İthal Pamuklar İçin Gümrük Muafiyeti Talebinin Tekrarı

Fabrika İçin Yeni Şirket Kurulması

Birinci Dünya Savaşı Sırasında Fabrikanın

Fabrikanın Cumhuriyet Sonrası Faaliyetleri

SONUÇ

EKLER

KAYNAKÇA

DİZİN